20 Kasım, dünya genelinde çocukların haklarını koruma ve farkındalık oluşturma amacıyla kutlanan “Dünya Çocuk Hakları Günü” olarak kabul edilir. Birleşmiş Milletler tarafından 1989’da kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin yıl dönümüne denk gelen bu tarih, çocukların yaşam, korunma, gelişim ve katılım haklarına dikkat çekmek için her yıl çeşitli etkinliklerle anılmaktadır. Peki 20 Kasım ne günü, bu özel gün nasıl ortaya çıktı ve neden önemlidir? İşte tüm detaylar…
20 Kasım Bugün Ne Günü? – 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü
20 Kasım, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından “Dünya Çocuk Hakları Günü” ilan edilmiştir. Bu özel gün, çocukların temel haklarını korumak, yaşam standartlarını iyileştirmek ve dünya genelinde çocuklara yönelik ihlallere dikkat çekmek amacıyla kutlanır.
1923’te yayımlanan Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi, 1934’te Milletler Cemiyeti tarafından onaylanmış ve Türkiye tarafından da benimsenerek Atatürk’ün imzasıyla kabul edilmiştir. Bu tarihsel süreç, dünya çapında çocuk hakları anlayışının temellerini oluşturmuştur.
Çocuk Hakları Günü Nasıl Ortaya Çıktı?
Çocuk haklarının korunmasına yönelik uluslararası çalışmalar, 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanmaktadır. İşte tarihsel gelişim adımları:
1894 – İlk Fikir Ortaya Çıktı
Çocukları korumaya yönelik uluslararası bir örgüt kurulması fikri ilk olarak bu yıl ortaya atıldı. Avrupa ülkeleri bu fikre ilgi gösterdi.
1912 – İsviçre’de Resmi Girişim
Çocuk ve annelerin korunmasına yönelik uluslararası bir merkez kurulması için ilk resmi girişim yapıldı.
1920 – Uluslararası Çocuklara Yardım Birliği Kuruldu
Cenevre’de kurulan bu örgüt, tüm dünyadaki çocukların korunmasına yönelik çalışmalar yürüttü.
1923 – Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi
Beş maddeden oluşan bu bildirge; yaşama, gelişme, beslenme, yardım alma ve istismardan korunma haklarını güvence altına aldı.
1934 – Yeniden Onaylandı
Milletler Cemiyeti bildirgeyi yeniden onayladı. Türkiye de bildirgeyi 1931’de kabul etmişti.
1959 – Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi
BM, bildirgeyi yeniden şekillendirerek küresel ölçekte kabul edilen bir metin olarak duyurdu.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi – 20 Kasım 1989
1989’da BM Genel Kurulu tarafından kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi, çocukların haklarını güvence altına alan en kapsamlı uluslararası belgedir. Bu sözleşme:
-
Çocukların 18 yaşına kadar “çocuk” sayılmasını,
-
Tüm çocukların yaşama, korunma, gelişme ve katılım haklarına sahip olmasını,
-
Devletlerin bu hakları korumak için yasal ve sosyal düzenlemeler yapmasını zorunlu kılar.
Türkiye’nin Sözleşmeye Katılımı
-
14 Eylül 1990: Türkiye sözleşmeyi imzaladı.
-
Aralık 1994: TBMM tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi.
Bu sözleşme günümüzde “Dünya Çocuklarının İnsan Hakları Yasası” olarak kabul edilmektedir.
Çocuk Haklarının Kapsamı Nelerdir?
Çocuk Hakları Sözleşmesi hakları dört ana grupta toplar:
1. Refah Hakları
-
Beslenme
-
Barınma
-
Sağlık hizmeti
-
Eğitim
2. Korumacı Haklar
-
İstismardan korunma
-
Zorla çalıştırılmama
-
Şiddetten korunma
3. Yetişkin Hakları
-
Fikirlerini ifade edebilme
-
Dernek, kulüp, topluluklara katılabilme
4. Anne-Babaya Karşı Haklar
-
Aile içinde özel korunma
-
Yetişkin karşısında bağımsızlık geliştirme hakkı
Dünya Çocuk Hakları Gününün Önemi
20 Kasım, yalnızca bir kutlama günü değildir; çocukların hak ihlallerine karşı korunmasına yönelik farkındalık yaratmayı amaçlayan küresel bir çağrıdır. Bu gün aracılığıyla:
-
Çocukların eğitime erişimi,
-
Güvenli yaşam hakkı,
-
Çocuk işçiliğinin önlenmesi,
-
Savaş mağduru çocukların korunması,
-
Engelli çocukların sosyal hayata katılımı gibi pek çok konu gündeme taşınır.
Bugün, dünya nüfusunun %96’sını oluşturan çocukların haklarını korumak için imza atan devletlerin yükümlülüklerini hatırlatır.
20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü, çocukların yalnızca bugünün değil, geleceğin de teminatı olduğunu vurgular. Uluslararası sözleşmelerle güvence altına alınan çocuk haklarının korunması, devletlerin, ailelerin ve toplumların ortak sorumluluğudur. Bu nedenle 20 Kasım, tüm dünyada çocuklara daha adil, güvenli ve sağlıklı bir gelecek sunmak adına önemli bir farkındalık günüdür.