Dilimizde günlük konuşmalardan akademik yazılara kadar geniş bir kullanım alanına sahip olan birey kelimesi, hem toplumsal hem de biyolojik anlamda önemli bir kavramdır. Bu nedenle birey sözcüğünün yerine kullanılabilecek eş anlamlılar sıkça araştırılmaktadır. TDK’ye göre birey kelimesinin karşılığı olan sözcükler, kullanım bağlamına göre anlamı bozmadan cümlede yer alabilir. Peki, birey eş anlamlısı nedir? Birey kelimesi hangi sözcüklerle aynı anlama gelir? İşte detaylı, kapsamlı açıklamalar...

Birey Kelimesinin Eş Anlamlısı Nedir?

Türk Dil Kurumu’na göre birey kelimesinin temel eş anlamlıları kişi, fert ve şahıs sözcükleridir.
Bu üç kelime, hem anlam hem de kullanım bağlamı bakımından birey sözcüğünü tam olarak karşılayabilir. Günlük dilde en yaygın kullanılan eş anlam kişi, resmi ve hukuki metinlerde ise şahıs sözcüğüdür. Fert ise özellikle sosyoloji, psikoloji ve nüfus bilimi gibi alanlarda tercih edilir.

Birey Es Anlamlisi Nedir

Birey Kelimesinin Anlamı

TDK’de birey şu biçimde tanımlanmaktadır:

  • Kendine özgü niteliklerini yitirmeden bölünemeyen tek varlık; fert, kişi.

  • Biyolojide: Bir türü oluşturan canlıların her biri.

  • Toplum bilimi açısından: Toplumu oluşturan tek insan.

Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere “birey” hem sosyal hem de bilimsel alanlarda kullanılan geniş kapsamlı bir kavramdır.

Birey Kelimesinin Eş Anlamı Olan Sözcükler

Aşağıdaki kelimeler birey sözcüğüyle aynı veya çok yakın anlam taşır:

✔ 1. Kişi (Tam eş anlamlı)

  • En yaygın kullanılan karşılıktır.

  • Günlük konuşmalarda ve resmi yazılarda birey yerine rahatça kullanılabilir.

✔ 2. Fert (Tam eş anlamlı – Bilimsel kullanım yaygındır)

  • Sosyoloji, psikoloji, biyoloji gibi alanlarda tercih edilir.

  • “Toplumdaki her fert…” gibi ifadelerde sık görülür.

✔ 3. Şahıs (Tam eş anlamlı – Hukuki kullanım)

✔ 4. Zat (Yakın anlam – Eski kullanım)

  • Osmanlıca kökenli olup günümüzde daha çok saygı ifade eden bir hitap biçimidir.

✔ 5. Can (Yakın anlam)

  • Birey anlamına mecazi olarak kullanılabilir.

  • “Her can değerlidir.” gibi insana vurgu yapan cümlelerde tercih edilir.

Birey Es Anlamli

Birey Kelimesinin Cümle İçinde Kullanımı

✔ Kişi ile örnek cümle

  • “Her kişi toplumsal sorumluluk bilinciyle hareket etmelidir.”

✔ Fert ile örnek cümle

  • “Toplumu oluşturan her fert, ortak kurallara uymak zorundadır.”

✔ Şahıs ile örnek cümle

  • “Olayla ilgili şahıslar ifadeye çağrıldı.”

✔ Zat ile örnek

  • “Bu zat, yıllar önce burada yaşamış ünlü bir düşünürdü.”

✔ Can ile örnek

  • “Her can, yaşam hakkı bakımından eşit değere sahiptir.”

Bireyin Neden Birden Fazla Eş Anlamı Vardır?

“Birey” çok yönlü bir kavram olduğu için eş anlamlıları kullanım alanlarına göre çeşitlenmiştir:

  • Sosyolojik bağlamda → fert

  • Günlük dilde → kişi

  • Hukuki metinlerde → şahıs

  • Saygı ve hitap bağlamında → zat

  • Mecazi ve insani değer bağlamında → can

Bu nedenle birey kelimesi, bağlama göre farklı sözcüklerle anlamını yitirmeden değiştirilebilir.