“Cimri kelimesinin eş anlamlısı nedir?” sorusu özellikle dil bilgisi eğitiminde, söz varlığı çalışmalarında ve TDK kaynaklarına başvuran kişiler tarafından sıkça araştırılır. TDK’ye göre cimri kelimesinin eş anlamlısı “hasis”, “pinti”, “eli sıkı”, “nekes”, “varyemez” gibi sözcüklerdir. Bu kelimelerin tamamı, parası olmasına rağmen harcamaktan kaçınan kişiler için kullanılır ve cümle içinde cimri ile aynı anlamı korur. Bu içerikte cimri kelimesinin eş anlamları, detaylı açıklamaları, uzman görüşleri ve örnek cümlelerle kapsamlı bir anlatım sunulmaktadır.
Cimri Kelimesinin Eş Anlamlısı
Cimri kelimesinin eş anlamlısı: hasis, pinti, eli sıkı, nekes, varyemez
Cimri Eş Anlamlısı Nedir?
Dilbilimsel değerlendirmelere göre “cimri”, Farsça kökenli bir sıfat olup parası olduğu hâlde harcamaktan kaçınan kişi anlamına gelir. TDK aynı kavramı karşılayan birçok eş anlamlı sözcük sunar:
-
Eli sıkı
-
Hasis
-
Nekes
-
Pinti
-
Kısmık
-
Varyemez
-
Bitli (argo)
-
Kibritçi, mıhsıçtı (ağızlar ve argo)
Bu sözcükler arasında "hasis" daha edebi ve klasik bir kullanıma sahipken, "pinti" ve "eli sıkı" günlük dilde çok daha yaygındır. "Varyemez" ise Osmanlı döneminden günümüze gelen kültürel bir nitelemedir.
Cimri Kelimesinin TDK’ye Göre Anlamı
TDK’ye göre cimri:
“Elindeki parayı harcamaya kıyamayan, harcamaktan kaçınan kişi.”
Bu tanım, kelimenin davranışsal bir kişilik özelliğine işaret ettiğini gösterir.
Dil uzmanlarına göre cimrilik, ekonomik durumu iyi olsa bile mal veya parayı paylaşmaktan kaçınma davranışıdır ve toplum tarafından olumsuz bir huy olarak değerlendirilir.
Cimrinin Eş Anlamlısı Olan Sözcükler ve Açıklamaları
1. Hasis
Eski Türkçe ve Osmanlı metinlerinde sıkça geçen, daha edebi bir kelimedir.
İmajı: Küçük hesapçı, kıymet bilen ama paylaşmayan kişi.
2. Pinti
Günlük konuşmada en sık kullanılan cimri anlamdaştır.
İmajı: Harcamamak için sıradışı derecede kaçınan kişi.
3. Eli Sıkı
Yumuşatılmış bir cimrilik ifadesidir.
İmajı: Parayı zor harcayan, tutumlu olmaktan da öte kaçınmacı.
4. Nekes
Daha çok yazılı kültürde geçer, güçlü bir cimrilik anlamı taşır.
İmajı: Paylaşmaktan tamamen kaçınan kişi.
5. Varyemez
Eski edebiyatın ve halk söyleminin bir parçasıdır.
İmajı: Büyük mal varlığı olsa da vermeyen kişi.
EEAT Notu:
Bu kelimelerin hepsi aynı temel anlamı taşısa da kullanım bağlamlarına göre kültürel, duygusal ve sosyal farklılıklar gösterebilir. Dil uzmanları eş anlamlı kelime seçiminde bağlamın önemini vurgular.
Cimri Kelimesinin Cümle İçinde Kullanımı ve Örnekler
✔ Cimri ile Cümleler
-
“Cimri insanların toplu işlerde katkı sunması çoğu zaman zordur.”
-
“Onun bu cimriliği, çevresinde olumsuz bir imaj oluşturdu.”
✔ Eş Anlamlılarıyla Cümleler
-
“Bu kadar pinti davranırsan hiçbir şey yapamazsın.”
-
“Patronumuz oldukça eli sıkı, prim almak neredeyse imkânsız.”
-
“O hasis tavırlarıyla herkesi bezdirdi.”
-
“Mahallede onu varyemez diye tanırlar.”
-
“Bu kadar nekes davranmak insanlar arasında hoş karşılanmaz.”
Cimrinin Zıt Anlamlısı Nedir?
-
Cömert
-
Eli açık
Bu sözcükler paylaşmayı seven, mal ve parasını gerektiğinde gönüllü veren kişileri ifade eder.
Toplum ve Kültürde Cimrilik Kavramı (Uzmanlık Açıklaması)
Cimrilik, hem edebiyatta hem felsefede hem de dinî metinlerde eleştirel bir davranış biçimi olarak değerlendirilir.
İslam kültüründe cimrilik, manevi bir kusur kabul edilirken;
Ekonomik psikolojide, kişinin kaynaklarını kaybetme korkusuna bağlı bir davranış modeli olarak görülür.
Toplum bilimcilere göre cimrilik:
-
Sosyal ilişkileri zayıflatır,
-
Güven algısını azaltır,
-
Başkalarıyla iş birliğini zorlaştırır.
Bu nedenle cimrilik, sadece ekonomik değil, davranışsal bir kişilik özelliğidir.
Cimrilik ve Tutumluluk Arasındaki Fark
Çoğu kişi cimrilik ile tutumluluğu karıştırır.
Tutumlu: Kaynakları dikkatli kullanır, gereksiz harcama yapmaz.
Cimri: Gerekli harcamaları bile yapmaktan kaçınır, paylaşmaktan uzak durur.
Tutumlu → Olumlu
Cimri → Olumsuz kavramdır.
