Doktor kelimesinin eş anlamlısı hekim ve tabip kelimeleridir. TDK’ye göre doktor; tıp eğitimini tamamlamış, insan sağlığını koruma ve hastalıkları tedavi etme yetkisine sahip uzman kişiyi ifade eder. Günlük dilde en sık kullanılan kelimelerden biri olan doktor, eş anlamlarıyla birlikte eğitim, sağlık ve dil bilgisi çalışmalarında sıkça araştırılan sözcüklerdendir.
Doktor Ne Demek?
Türk Dil Kurumu’na göre doktor:
-
Hastalıkları teşhis ve tedavi eden sağlık uzmanı, hekimdir.
-
Akademik anlamda ise bir alanda en yüksek öğrenim basamağını tamamlamış kişiye verilen unvandır.
Köken olarak Latince doctor kelimesinden gelir ve “öğreten, uzman olan” anlamını taşır. Zamanla Türkçede hem tıp alanında hem akademik çevrelerde yaygın bir kavram haline gelmiştir.
Doktor Kelimesinin Eş Anlamlıları Nelerdir?
Doktor sözcüğünün dilimizde kullanılan iki temel eş anlamlısı bulunmaktadır:
Hekim (En yaygın eş anlamlı – TDK)
Günlük kullanımda doktor yerine en sık tercih edilen kelimedir. Türkçe kökenlidir ve hem yazı dilinde hem konuşma dilinde yaygındır.
Örnek:
“Rutin kontrol için aile hekimine gittim.”
Tabip (Resmi ve eski kullanım)
Arapça kökenlidir. Daha çok resmi yazışmalarda, tıbbi belgelerde ve klasik metinlerde karşımıza çıkar.
Örnek:
“Hastanede görev yapan tabip sayısı artırıldı.”
Doktor Kelimesinin Yakın Anlamlısı Olan Diğer Sözcükler
Bu kelimeler tam eş anlamlı olmasa da doktor kavramıyla ilişkili veya aynı bağlamda kullanılabilir:
Sağaltman (Eski Türkçe – daha nadir)
“Sağaltmak” fiilinden gelir. Günümüzde neredeyse kullanılmayan bir ifadedir.
Sagan (Eski Türkçe – tarihî kullanım)
Sadece eski metinlerde görülür.
Doktor Kelimesinin Akademik Anlamı
TDK’ye göre doktor;
“Bir fakülte veya yüksekokulu bitirdikten sonra özel sınav ve tezle en yüksek akademik dereceyi alan kişidir.”
Bu nedenle “doktor” unvanı yalnızca tıp alanında değil; hukuk, sosyal bilimler, fen bilimleri, mühendislik ve daha birçok akademik disiplin için geçerlidir.
Örnek:
“Dr. ünvanını almak için doktora tezini başarıyla savundu.”
Doktor Kelimesinin Kullanıldığı Yaygın Alanlar
-
Doktor muayenesi
-
Doktor raporu
-
Doktor kontrolü
-
Doktor randevusu
-
Uzman doktor
-
Pratisyen hekim
-
Aile hekimi
-
Doktorayı tamamlamak
Bu ifadeler kelimenin hem sağlık hem akademik alanda ne kadar geniş bir kullanıma sahip olduğunu gösterir.
Doktor Eş Anlamlıları Tablo
| Tür | Eş / Yakın Anlamlı Kelimeler |
|---|---|
| Tam eş anlamlı | Hekim, Tabip |
| Yakın anlamlı | Sağaltman, Sagan |
| Akademik karşılık | Doktora sahibi kişi |
Doktor Kelimesi Cümle İçinde Kullanım Örnekleri
Hekim:
“Hastalık belirtileri artınca hemen aile hekimine başvurdu.”
Tabip:
“Resmi yazıda görevli tabip sayısı açıklandı.”
Doktor (akademik):
“Alanında uzman bir doktor tarafından ders veriliyor.”
-
Doktor = Hekim = Tabip (tam eş anlamlı)
-
Kelime hem sağlık hem akademik alanda kullanılır.
-
TDK iki eş anlamlı verir: Hekim ve Tabip.
-
Yaygın kullanım: Hekim
-
Resmi ve klasik kullanım: Tabip