“Hakim kelimesinin eş anlamlısı nedir?” sorusu, özellikle hukuk terminolojisiyle ilgilenen öğrenciler, akademisyenler ve kelime anlamlarını doğru kullanmak isteyen kişiler tarafından sıkça araştırılır. TDK’ye göre hakim kelimesinin eş anlamlısı yargıç, yargıcı, bilge, başat ve filozoftur. Özellikle modern hukuk dilinde yargıç en yaygın kullanılan karşılıktır. Bu kelimeler; karar verme yetkisi, otorite, bilgi ve hüküm verme kapasitesi gibi kavramları farklı bağlamlarda ifade etmeye yarar.
Hakim Eş Anlamlısı Nedir?
Hakim kelimesinin eş anlamlısı: yargıç, yargıcı, bilge, başat, filozof. Hukuk alanında hakim, devlet adına yargılama faaliyetini yerine getiren, karar verme yetkisine sahip kişi olarak tanımlanır. Bu unvan, yüksek bir otorite, tarafsızlık ve bilgi birikimi gerektirir. TDK’ye göre bu kelime çeşitli anlamdaşlara sahiptir:
-
Yargıç → En yaygın eş anlamlı
-
Yargıcı → Aynı kökten gelen yakın anlam
-
Bilge → Eski Türkçede “hikmet sahibi, doğruyu bilen”
-
Başat → Üstün, egemen, baskın kişi
-
Filozof → Bilgeliği ve düşünsel derinliği ifade eden bir anlamdaş
Hukuk literatüründe “yargıç” kelimesinin tercih edilmesi, mesleki terminolojide standartlaşmayı sağlar. “Bilge” ve “filozof” ise tarihsel ve mecazi bağlamlarda daha çok kullanılır.
Hakim Kelimesinin Eş Anlamlıları Nelerdir?
1. Yargıç (En yaygın modern karşılık)
Günümüz hukuk sisteminde hakim yerine en çok kullanılan sözcüktür.
-
Mahkeme kararlarını veren, duruşmaları yöneten yetkili kişi anlamına gelir.
Örnek cümle:
-
“Davanın yargıcı tarafları dikkatle dinledi.”
2. Yargıcı (Yakın kökenli anlamdaş)
Yargıç kelimesinin kökten türeyen bir başka biçimidir. Daha az kullanılır ama anlam aynıdır.
Örnek cümle:
-
“Dün görülen davanın yargıcısı oldukça deneyimliydi.”
3. Bilge (Eski Türkçe eş anlamlı)
Bilgelik, doğruyu ayırt etme yetisi ve adalet anlayışıyla ilişkilendirilerek kullanılır.
Örnek cümle:
-
“Halk, bilge kişinin vereceği kararı bekliyordu.”
4. Başat (Egemen, baskın kişi)
Hakimiyet ve otorite anlamı ağırlar. Daha çok mecazi veya betimleyici bağlamlarda geçer.
Örnek cümle:
-
“Topluluk içinde başat kişinin sözü herkes tarafından dinlenirdi.”
5. Filozof (Düşünce ve bilgelik yönüyle yakın anlamlı)
Hakimin adalet dağıtırken gösterdiği akıl ve düşünce derinliğiyle bağdaştırılır.
Örnek cümle:
-
“O, karar verirken bir filozof kadar dikkatli ve sorgulayıcıydı.”
Hakim Ne Demektir?
TDK’ye göre hakim:
-
“Bilge, her şeyi bilen; hukukta ise hüküm verme yetkisine sahip kişi.”
Hukuki tanım:
-
Devlet adına yargılama yapan, delil değerlendiren, karar veren kişi.
Hukuk profesyonelleri, hakimin tarafsızlık, etik duruş ve güçlü muhakeme becerilerine sahip olması gerektiğinin altını çizer. Bu nedenle bazı eş anlamlı kelimeler onun bilgi ve otorite yanını daha iyi yansıtır.
Hakim – Hâkim Ayrımı
Bu iki kelime sıkça karıştırılır:
| Kelime | Anlamı |
|---|---|
| Hakim | “Bilge, yargıç, hüküm veren kişi” |
| Hâkim | “Egemen olan, söz geçiren, otorite sahibi” |
Örnek:
-
“Bu şehirde hâkim güç onlar.” (Egemen)
-
“Duruşmayı hakim yönetecek.” (Yargıç)
Hakim Eş Anlamlısının Kullanımı
-
Hukuk metninde → Yargıç
-
Bilgelik vurgusunda → Bilge / Filozof
-
Otorite anlatımında → Başat
Bu seçim, metnin profesyonelliğini ve anlam doğruluğunu artırır.
Hakim Eş Anlamlıları ile Örnek Cümleler
✔ Hakim
-
“Hakim kararını açıklarken salonda büyük bir sessizlik vardı.”
✔ Yargıç
-
“Yargıç, dosyadaki delilleri tek tek inceledi.”
✔ Bilge
-
“Bilge kişi, anlaşmazlığın çözümünde herkese yol gösterdi.”
✔ Başat
-
“Toplantıda başat kişi sözü ele aldı.”
✔ Filozof
-
“Filozof gibi düşünen adam, olayları derinlemesine analiz ediyordu.”