“Kalp eş anlamlısı nedir?” sorusu hem mecazi kullanımı hem de anatomiyle ilişkisi nedeniyle en çok merak edilen dil bilgisi konularından biridir. TDK’ye göre kalp kelimesinin eş anlamlısı yürek kelimesidir. Ayrıca mecazi bağlamlarda gönül, his, duygu ve hatır sözcükleri de kalp kelimesiyle aynı anlam alanında değerlendirilir. Bu kelimeler, kişinin iç dünyasını, sevgi ve duygularını anlatırken kalp ile eş anlamlı şekilde kullanılabilir.
Kalp Eş Anlamlısı Nedir?
Kalp kelimesinin eş anlamlısı: yürek, gönül, duygu, his, hatır. Kalp, Arapça “kalb” sözcüğünden dilimize geçmiştir ve hem tıbbi/anatomik hem de duygusal anlamda kullanılan çok yönlü bir kelimedir. TDK’ye göre birincil anlamı; göğüs boşluğunda yer alan ve kanı vücuda pompalanmasını sağlayan yaşamsal organdır. Ancak Türkçede kalp, ikinci ve mecazi anlamıyla sevgi, duygu, gönül ve his dünyasını ifade eder.
Dil araştırmalarında “kalp” kelimesi, Türkçede en geniş mecazi alanlardan birine sahiptir. Edebiyatta duygu merkezini, psikolojide içsel yönelimleri, tıpta ise fizyolojik yapıyı temsil eder.
Günlük yaşamda “kalp kırmak”, “kalpten sevmek”, “kalbi temiz” gibi kalıp ifadeler, kalbin mecazi kullanımının ne kadar köklü olduğunun göstergesidir.

Kalp Kelimesinin Eş Anlamlıları Nelerdir?
1. Yürek (tam eş anlamlı)
Kalbin hem organ hem de duygu merkezi olarak kullanımını birebir karşılar.
Örnek:
-
“Onun yüreği çok temizdir.”
2. Gönül
Daha çok manevi ve duygusal yönü ifade eder.
Örnek:
-
“Gönlünde kırgınlık kaldı mı?”
3. Duygu
İnsan iç dünyasını anlatır ve mecazi bağlamda kalbin ifade ettiği anlamla örtüşür.
Örnek:
-
“Bu film izleyicide yoğun duygular uyandırıyor.”
4. His
Kalbin hissetme, sezme yönüyle eş anlamlıdır.
Örnek:
-
“İçimde kötü bir his vardı.”
5. Hatır
Toplumsal ilişkilerde gönül kırmamak, değer vermek anlamıyla kalple yakın anlam taşır.
Örnek:
-
“Onu sırf hatırı için çağırdım.”
Kalp Kelimesinin Anlamı
TDK’ye göre kalp;
-
Göğüs boşluğunda bulunan ve kan dolaşımını sağlayan organ
-
Mecaz: Sevgi, gönül, duygu merkezi
Türkçede hem somut hem soyut kullanımıyla çok yönlü bir kelimedir.

Kalp Eş Anlamlısı ile Örnek Cümleler
-
“Kalp ameliyatı başarılı geçti.” (Anatomik anlam)
-
“Onun kalbini kırmak istemem.” (Mecazi anlam)
-
“Bu haber yüreğime su serpti.”
-
“Gönlünden ne geçiyorsa açıkça söyle.”
-
“Bu his beni gün boyu bırakamadı.”
Edebiyatta Kalp Kavramı
Edebiyatta kalp, insanın duygu dünyasını temsil eden merkezdir. Yunus Emre’den günümüz şairlerine kadar “kalp ve gönül” teması Türk edebiyatında en geniş mecazi alanlardan biridir.




