Kurşun dökme esnasında görülen “kurşunun çürümesi”, kurşunun oksijen, nem ve yüksek sıcaklık gibi dış etkenlerle kimyasal reaksiyona girip yüzeyinde bozulma oluşturmasıdır. Bu durum, kurşunun yapısal dayanıklılığını azaltır ve hem kullanım ömrünü hem de döküm kalitesini olumsuz etkiler. Peki kurşun neden çürür, nasıl anlaşılır ve çürümeyi önlemek için hangi adımlar atılmalıdır? İşte tüm detaylar…
Kurşun Dökerken Kurşunun Çürümesi Nedir?
Kurşunun çürümesi, kurşunun döküm sırasında veya dökümden kısa süre sonra:
-
Oksijenle temas etmesi,
-
Nemle reaksiyona girmesi,
-
Yanlış sıcaklıkta dökülmesi,
-
Düşük saflıkta kurşun kullanılması
gibi nedenlerle kimyasal bozunmaya uğramasıdır.
Bu bozunma sonucunda kurşunun yüzeyinde matlaşma, kararma, pullanma veya çatlama görülebilir. Çürüme, kurşunun fiziksel dayanımını düşürdüğü için hem estetik hem de kullanım açısından problem oluşturur.
Kurşunun Çürümesine Neden Olan Faktörler
1. Kurşunun Saflık Derecesi
-
Saf kurşun (yüksek saflık oranına sahip Pb), daha stabil ve dayanıklıdır.
-
İçerisinde bakır, kalay veya cüruf kalıntıları bulunan kirli kurşun ise çürümeye çok daha yatkındır.
2. Yanlış Dökme Sıcaklığı
Kurşunun ideal döküm sıcaklığı 250–300°C arasıdır.
Bunun üzeri veya altı şu etkileri gösterir:
-
Aşırı sıcaklık: Oksitlenmeyi hızlandırır → çürümeye yol açar.
-
Düşük sıcaklık: Tam erimemiş parçacıklar yüzeyde birikir → zamanla çatlama ve çürüme oluşur.
3. Ortam Nem ve Oksijen Oranı
Döküm sırasında havadaki yüksek nem kurşunun:
-
oksitlenmesine,
-
yüzeyde kararmaya,
-
su buharıyla reaksiyona girerek gri-siyah tabaka oluşturmasına
neden olur.
4. Döküm Sonrası Yanlış Saklama
Döküm sonrası kurşun:
-
açık havada bırakılırsa,
-
nemli bir ortamda tutulursa,
-
suya yakın yerlerde depolanırsa
hızla oksitlenir ve çürüme başlar.
Kurşun Çürümesi Nasıl Önlenir? (Uygulanabilir Yöntemler)
✔ 1. Yüksek Saflıkta Kurşun Kullanın
%99 saflığa yakın kurşun, dökümde çürümeye karşı en dayanıklı olanıdır.
✔ 2. Doğru Döküm Sıcaklığını Ayarlayın
İdeal döküm aralığı:
250 – 300 °C
Bu aralık dışında döküm yapılması oksitlenmeyi artırır.
✔ 3. Dökümü Kapalı veya Az Havalanan Ortamda Yapın
-
Nem oranı düşük olmalı
-
Hava akımı minimum olmalı
-
Oksijenle temas kontrol edilmeli
✔ 4. Döküm Sonrası Kurşunu Koruyun
Kurşun çürümesin diye:
-
Kuru bir ortamda saklanmalı
-
Nem bariyerli kaplarda tutulmalı
-
Yüzey gerekirse ince bir yağ tabakası ile korunmalı
✔ 5. Kurşun Yüzeyini Düzenli Kontrol Edin
Erken fark edilen oksitlenme temizlenirse çürüme ilerlemez.
Kurşunun Çürüdüğü Nasıl Anlaşılır?
Kurşunun çürüdüğünü anlamak oldukça kolaydır. Aşağıdaki belirtilerden biri görülüyorsa kurşun çürümeye başlamıştır:
• Siyah, gri veya kahverengi lekeler
Oksit tabakası oluşur → yüzey bozulur.
• Matlaşma ve donuk görünüm
Kurşunun parlak yüzeyi kaybolur.
• Çatlama veya kırılmaya yatkınlık
Dayanım azalır → kurşun daha kırılgan olur.
• Pullanma ve yüzey kabarması
Kimyasal reaksiyon ilerledikçe yüzey dökülmeye başlar.
Kurşun Çürümesi Neden Önemlidir?
Kurşun çürümesi sadece görsel bir sorun değildir.
Ayrıca:
-
Dayanıklılığı azaltır
-
Kurşunun kullanım ömrünü kısaltır
-
Kurşun yapılı parçalar risk oluşturabilir
-
Kurşun boruların delinmesine veya sızıntıya yol açabilir
-
Döküm kalitesini bozar
Bu yüzden hem döküm ustaları hem de sanayide kurşunla çalışanlar çürümeyi mutlaka ciddiye almalıdır.