Salahiyet, Türkçede artık günlük dilde sık kullanılmayan, daha çok eski metinlerde, hukuk alanında ve resmi yazışmalarda karşılaşılan bir kelimedir. Kökeni Arapçaya dayanan bu sözcük, “yetki, bir işi yapma hakkı veya sorumluluk alanı” anlamına gelir. TDK’ye göre salahiyet tek bir anlama sahiptir: Yetki. Özellikle resmi görevlerde, devlet kurumlarında ve yasal süreçlerde kişinin görev alanını tanımlamak için kullanılır.
Salahiyet Ne Demek?
Salahiyet kelimesi Arapça ṣalāḥiyyat kökünden Türkçeye geçmiştir. Temel anlamı yetkili olma hâlidir. Bir kişinin, kurumun ya da makamın belirli bir işi yapma gücünü ve yasal hakkını ifade eder.
Günümüzde kelimenin yerine çoğunlukla yetki, görev yetkisi, sorumluluk alanı gibi daha sade ifadeler kullanılmaktadır. Ancak hukuk, bürokrasi, devlet arşivleri, Osmanlıca metinler ve akademik çalışmalarda “salahiyet” ifadesine halen sıkça rastlanır.
TDK’ye Göre Salahiyet Anlamı
TDK sözlüğünde salahiyet kelimesi şu şekilde açıklanır:
-
Yetki
Bu tanım, kelimenin eski dönemlerden günümüze taşınmış en sade ve kabul gören açıklamasıdır.
Salahiyet Kelimesinin Kullanım Alanları
Salahiyet, özellikle aşağıdaki alanlarda karşımıza çıkar:
✔ Hukuk Terminolojisi
Mahkemelerin, savcıların veya kurumların bir konu üzerindeki karar verme yetkisini ifade eder.
Örnek: “Bu dosya, mahkemenin salahiyeti dahilindedir.”
✔ Devlet ve Bürokrasi
Resmi kurumlarda, bir yöneticinin veya görevlinin sorumluluk alanını tanımlamak için kullanılır.
Örnek: “Bu işlem için yetkili makamın salahiyeti gerekmektedir.”
✔ Eski Metinler ve Osmanlı Belgeleri
Osmanlı arşivleri ve eski Türkçe metinlerde sıkça görülür.
Salahiyet Kelimesinin Doğru Yazılışı
Kelime sık sık “selahiyet” şeklinde yanlış yazılmaktadır.
❌ Selahiyet (yanlış)
✔ Salahiyet (doğru)
Arapça kök dili nedeniyle kelimenin başına fazladan “e” harfi getirilmesi yazım yanlışı oluşturur.
Salahiyet Kelimesinin Kökeni
-
Köken: Arapça
-
Arapça yazımı: صلاحية
-
Türkçedeki anlamı: Yetki, uygunluk, görev alanı
Bu yönüyle kelime, hem dini hem de idari terminolojide geçmişten bu yana önemli bir yere sahiptir.
Salahiyet Kelimesinin Cümle İçinde Kullanımı
Salahiyetin anlamını pekiştirmek için bazı örnek cümleler:
-
“Bu cezai salahiyet hangi kanunla belirlenmiştir bilmiyorum.”
-
“Görevi yerine getirebilmem için resmi salahiyet verilmesi gerekiyor.”
-
“Komisyonun salahiyeti dışında kalan konular değerlendirmeye alınmaz.”
-
“Yetkili makam tarafından salâhiyet tanınmadan bu işlem yapılamaz.”
‘Salahiyeti Açısından’ Ne Demek?
“Salahiyeti açısından” ifadesi, kelimenin anlamını biraz genişletir. Bu kullanım genellikle:
-
Selamet
-
İşlerin gidişatı
-
Uygunluk
-
Geçerlilik durumu
gibi anlamlara gönderme yapar. Bu ifade özellikle hukuk ve idari yazışmalarda görülür.
Örnek: “Kararın salahiyeti açısından yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.”
Salahiyet Kelimesinin Eş Anlamlıları
Salahiyet kelimesi modern Türkçede şu kelimelerle eş anlamlıdır:
-
Yetki
-
Yetkilendirme
-
Görev yetkisi
-
Sorumluluk alanı
-
Otorite
Günümüzde Salahiyet Neden Az Kullanılıyor?
Salahiyet kelimesi, Osmanlı Türkçesinin etkili olduğu dönemlerde yaygın kullanımdaydı. Ancak Türk Dil Reformu sonrası daha sade bir Türkçe hedeflendiği için kelimenin yerine yetki ifadesi tercih edilmeye başlandı.
Buna rağmen, kelime hâlâ hukukçular, akademisyenler ve resmi yazışmalar yapan kurumlar tarafından kullanılmaktadır.