Uzak kelimesinin eş anlamlısı nedir? sorusu özellikle dil bilgisi öğrenen öğrenciler ve kelime haznesini geliştirmek isteyen kişiler tarafından sıkça araştırılır. TDK’ye göre uzak, hem fiziksel mesafeyi hem de zaman, ilgi veya ilişki bakımından kopukluğu ifade eden çok yönlü bir kelimedir. Bu nedenle eş anlamları da yalnızca “mesafe” değil, farklı bağlamlara göre değişiklik gösterir. Uzak kelimesinin en bilinen eş anlamlısı ırak olmakla birlikte; öte, taşra, mavera, baid gibi anlamdaş sözcükler de belirli bağlamlarda kullanılabilir. Aşağıda uzak kelimesinin eş anlamları, TDK açıklamaları ve uzman dil yorumları detaylı biçimde ele alınmıştır.
Uzak Eş Anlamlısı Nedir?
Uzak kelimesinin eş anlamlısı → Irak Bağlama göre diğer eş anlamlılar: öte, taşra, mavera, baid.
TDK’ye Göre Uzak Ne Demektir?
Türk Dil Kurumu, uzak kelimesini çeşitli anlamlarla tanımlar:
-
Gidilmesi uzun süren, ötede bulunan yer
-
Aradan çok zaman geçmiş olma durumu
-
Gücü yetmeyen, ilgisi olmayan konu
-
Birbirine yakın olmayan nesne veya kavramlar
-
İhtimali düşük olan durum
Bu tanım, uzak kelimesinin fiziksel, soyut ve mecazi pek çok bağlamda kullanılabildiğini gösterir.
Dil uzmanlarına göre uzak, Türkçede hem mesafe hem de duygusal veya zihinsel kopukluk anlamı taşıyan çok işlevli bir sıfattır. Bu nedenle eş anlamlar, bağlama göre değişebilir; örneğin “taşra” yalnızca yerleşim bağlamında eş anlamlı sayılırken “mavera” manevi veya soyut bağlamda karşılık bulur.

Uzak Kelimesinin Eş Anlamlıları ve Ayrıntılı Açıklamaları
1. Irak (En bilinen eş anlamlı)
Eski Türkçede “yırak” şeklinde kullanılan ırak, uzak kelimesinin doğrudan karşılığıdır.
Örnek cümle:
Gözden ırak olan, gönülden de ırak olur mu?
2. Öte
Fiziksel mekân veya soyut kavramlarda “daha ilerisi” anlamını taşır.
Örnek cümle:
Binanın öte tarafında eski bir atölye vardı.
3. Taşra
Merkezden, şehirden veya idari yapıdan uzak yer anlamındadır.
Örnek cümle:
Öğretmenlik yıllarını taşrada geçirdi.
4. Mavera
Arapça kökenli olup “öte alem, ötesi” anlamına gelir. Genellikle tasavvufi veya felsefi metinlerde kullanılır.
Örnek cümle:
Tasavvufta maddenin ötesi ‘mavera’ olarak adlandırılır.
5. Baid
Eski Türk edebiyatında kullanılan, “uzak, erişilmez, olanaksız” anlamlarına gelen bir sözcüktür.
Örnek cümle:
O artık bana baid, yani ulaşılmaz oldu.
Uzak Kelimesinin Cümle İçinde Kullanımı
-
Köy şehre oldukça uzaktı.
-
Bu konular bana çok uzak.
-
Aradan uzun zaman geçtiği için o günler artık uzak bir anı gibi.
Uzak Kelimesinin Zıt Anlamlıları
-
Yakın
-
Bitişik
-
Karib
-
İç içe
-
Yan yana
-
Alakalı
Bu zıt anlamlar, uzak kelimesinin hem mesafe hem de ilişki bakımından kullanılan yönlerini göstermektedir.
Uzak Kelimesinin Eş Anlamlarını Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Dil uzmanlarına göre, uzak kelimesinin eş anlamlılarını doğru kullanmak için bağlamı iyi analiz etmek gerekir:
-
Irak → Tüm bağlamlarda kullanılabilir.
-
Taşra → Yerleşim ve coğrafi bağlam dışında kullanılmaz.
-
Mavera → Soyut ve tasavvufi metinlerde tercih edilir.
-
Öte → Hem fiziksel hem kavramsal alanlarda kullanılır.
-
Baid → Günlük dilde kullanılmaz, edebi bağlamda uygundur.
Bu ayrım, özellikle akademik yazılarda doğru kelime seçimini destekler.




